Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija danas će raspravljati o situaciji u Bosni i Hercegovini. Sjednicom, na kojoj Christian Schmidt neće imati obraćanje, predsjedava Rusija — zemlja koja ne priznaje njegov mandat.
ADVERTISEMENT
Učesnicima rasprave obratiće se predsjedavajući Predsjedništva BiH Željko Komšić, predstavnici stalnih i nestalnih članica Savjeta bezbjednosti, te izaslanici Hrvatske i Srbije. Uslijediće debata o aktuelnoj političkoj situaciji u BiH, očekuje se da bude produžen mandat Misiji Althea, a fokus brojnih dopisa upućenih uoči sjednice bio je upravo na ulozi i sudbini Kancelarije visokog predstavnika (OHR).
Vlada Republike Srpske u svom izvještaju upućenom Savjetu bezbjednosti UN poručila je da međunarodna zajednica mora “nedvosmisleno odbaciti pokušaj uklanjanja predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika”, navodeći da je osuđen na osnovu “neustavnog dekreta neizabranog stranca”.
U dokumentu se tvrdi da Schmidt nije legitimno imenovan, jer njegovo postavljenje 2021. godine nikada nije dobilo saglasnost Savjeta bezbjednosti UN, kako to nalaže Aneks 10 Dejtonskog mirovnog sporazuma i Rezolucija 1031.
„PIK i njegov Upravni odbor nemaju pravni osnov da imenuju visokog predstavnika. Šačica moćnih država jednostavno je postavila svog kandidata“, navodi se u izvještaju Vlade Srpske.
Dodaje se i da Schmidt “nema pravo da nameće zakone” niti da “smjenjuje demokratski izabrane lidere”, te da je Dodik “osuđen na osnovu Schmidtove izmišljene inkriminacije o nesprovođenju odluka visokog predstavnika”.
U izvještaju se zaključuje da su “autokratske formulacije iz OHR-a primjer despotskih ovlašćenja koja su visoki predstavnici dali sami sebi”, te da takvoj praksi “mora doći kraj”.
OHR: Situacija u BiH ozbiljna, ali ne i beznadežna - krivica je na rukovodstvu RS
U izvještaju koji je Savjetu bezbjednosti uputio Christian Schmidt navodi se da se Bosna i Hercegovina, trideset godina nakon potpisivanja Opšteg okvira za mir u Dejtonu, nalazi u najozbiljnijoj političkoj krizi poslije rata, ali mir i stabilnost u zemlji i dalje su očuvani — stoji u najnovijem izvještaju visokog predstavnika za BiH, Christiana Schmidta koji pokriva period od 16. aprila do 15. oktobra 2025. godine.
Schmidt ocjenjuje da je situacija u zemlji „ozbiljna, ali ne i beznadežna“.
Prema izvještaju aktuelna kriza u BiH nije nastala kao izolovani incident nakon presude Suda BiH i odluke Centralne izborne komisije o prestanku mandata tadašnjem predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku, već predstavlja „rezultat dugotrajne politike usmjerene na potkopavanje državnih institucija“.
Visoki predstavnik naglašava da je ovaj politički kurs planiran i pripreman unaprijed, te da se uklapa u širi obrazac nastojanja vlasti u Banjaluci da „dekonstruišu institucionalnu arhitekturu stvorenu Dejtonskim sporazumom“.
Konaković: “OHR ključni garant mira i stabilnosti”
Sasvim suprotan ton imao je dopis ministra vanjskih poslova BiH Elmedina Konakovića, koji je u pismu članicama Savjeta bezbjednosti istakao “vitalnu ulogu OHR-a kao vrhovnog tumača Ustava BiH i temelja Dejtonskog sporazuma”.
Konaković je podsjetio da OHR djeluje kao mehanizam za deblokadu političkih procesa i da je njegov mandat ključan za očuvanje stabilnosti i funkcionalnosti institucija.
“Kontinuirano prisustvo OHR-a podržava put BiH prema EU i NATO integracijama. Prerano smanjenje ovlasti OHR-a moglo bi ugroziti stabilnost zemlje i povećati političke napetosti”, poručio je Konaković.
Izetbegović i Džaferović: “Bez OHR-a prijeti povratak destruktivnih politika”
Bivši članovi Predsjedništva BiH, Bakir Izetbegović i Šefik Džaferović, u svom pismu upozorili su da bi pokušaji ukidanja ili redukovanja ovlasti OHR-a predstavljali “ozbiljan udar na stabilnost BiH”.
“Kancelarija visokog predstavnika uspostavljena je Dejtonom kao nezamjenjiv garant provođenja civilnih aspekata Sporazuma. Njegovo postojanje osigurava opstanak ustavnopravnog poretka”, naveli su.
Podsjetili su da kriteriji iz Programa 5+2, koji su uslov za zatvaranje OHR-a, još nisu ispunjeni. “U trenutku kada su političke tenzije visoke, a prijetnje teritorijalnom integritetu učestale, svako slabljenje OHR-a znači otvaranje prostora za nove krize”, zaključili su Izetbegović i Džaferović.
Lukić: “Moguća nova dinamika između Rusije i SAD”
Univerzitetski profesor Radomir Lukić ocijenio je da bi današnja sjednica mogla donijeti “zanimljivu promjenu u dinamici između Rusije i SAD po pitanju BiH”.
“Danas bi se mogli čuti prvi ozbiljniji tonovi kritike na Schmidtov rad. Sve odluke koje je Narodna skupština Republike Srpske donosila bile su odgovor na njegove akte, koje je donosio bez ovlaštenja”, rekao je Lukić za RTRS.
Sjednica će početi u 15.00 sati po našem vremenu (uz direktan prenos na Euronews BiH), a očekuje se da se obrate predstavnici stalnih članica SB UN – Sjedinjenih Američkih Država, Ujedinjenog Kraljevstva, Francuske, Kine i Ruske Federacije – te pojedinih nestalnih članica.