ADVERTISEMENT

Rumuni danas biraju između 11 kandidata. Drugi krug predsjedničkih izbora biće održan 18. maja. Izabrani predsjednik Rumunije imenuje premijera, predstavlja državu u inostranstvu i vrhovni je komandant oružanih snaga.

Hronologija političkih kontroverzi u Rumuniji

Hronologija jedne od najvećih političkih kontroverzi u savremenoj istoriji Rumunije počela je 24. novembra prošle godine, kada je u prvom krugu predsjedničkih izbora, mimo anketa i svih očekivanja, pobijedio autsajder i samostalni ultradesničarski kandidat Calin Georgescu, koji je percipiran kao evroskeptik, evrofanatik i kao kandidat koji se zalaže za ukidanje pomoći Ukrajini.

Calin Georgescu (AP Photo/Vadim Ghirda, File)

Georgescu je predizbornu kampanju bazirao isključivo na društvenoj mreži TikTok, a kako je i sam rekao, na predizbornu kampanju nije potrošio ni jedan jedini lej. Georgescu, kojem su ankete predviđale maksimum pet odsto, osvojio je na kraju 23 procenta, a dvije nedelje nakon pobjede Ustavni sud Rumunije poništio je rezultate prvog kruga izbora zbog, kako je navedeno, niza nepravilnosti i miješanja Rusije u izborni proces.

Rumunske vlasti objavile su pet deklasifikovanih dokumenata rumunskih bezbjednosnih službi, u kojima se navodi da je Moskva koordinisala Georgescuovu kampanju na TikToku pomoću influensera i više stotina naloga kreiranih za podršku rumunskom desničaru. Takođe, u izvještajima se navodi da je Moskva izvela i više od 80.000 sajber napada na sajt Rumunske izborne komisije. Georgescu je odluku Ustavnog suda ocijenio kao državni udar i dobio je podršku ostalih desničarskih stranaka, među kojima je i Alijansa za ujedinjenje Rumuna, koju predvodi George Simion, jedan od kandidata za predsjednika Rumunije i jedan od glavnih favorita prema anketama.

Da podsjetimo, krajem februara Georgescu je priveden zbog sumnji da je povezan sa ekstremističkim organizacijama koje su navodno finansirale njegovu predizbornu kampanju. U okviru te akcije, rumunska policija sprovela je racije širom zemlje u kojima je uhapšeno 27 osoba. Epilog je uslijedio 10. marta, kada je Ustavni sud zabranio Georgescu učešće na izborima jer, kako se navodi, ne ispunjava zakonske uslove.

George Simion (AP Photo/Vadim Ghirda, File)

George Simion favorit prema anketama

Od 11 kandidata, četvoro prema anketama imaju najveće šanse. Na prvom mjestu je pomenuti George Simion iz desničarske Alijanse za ujedinjenje Rumuna, koje ankete predviđaju otprilike 30% glasova. On je na gotovo identičnoj ideološkoj poziciji kao i Georgescu kada je riječ o odnosu prema Evropskoj uniji, NATO-u, ali i podršci Ukrajini. On se takođe smatra i pristalicom američkog predsjednika Donalda Trumpa. On se protivio istopolnim brakovima i ono što je zanimljivo, zagovara povratak Rumunije na granice iz 1940, odnosno na teritoriju koja je obuhvatala i Moldaviju i dijelove Ukrajine, zbog čega mu je zabranjen ulazak u ove dvije zemlje.

Crin Antonescu (AP Photo/Vadim Ghirda)

Na drugom mjestu, kojem se predviđa oko 24%, je Crin Antonescu. On je ljevičar kojeg podržavaju Nacionalna liberalna stranka i socijaldemokrate, dakle vladajuće stranke. Antonescu se zalaže za nastavak podrške Ukrajini, za čvrste veze s Evropskom unijom i NATO-paktom. Ove dvije stranke već duže vrijeme vladaju Rumunijom, a dio analitičara i javnosti ih optužuje za klijentelizam, korupciju i, kako kažu, simulaciju demokratije, zbog čega je djelomično izgubio dio birača.

Treći kandidat je Nicușor Dan, gradonačelnik Bukurešta, centrista koji nastupa kao nezavisni kandidat s čvrstim proevropskim i proatlantskim stavom. On se kao gradonačelnik istakao u borbi protiv korupcije, međutim bio je kritikovan zbog bliskih veza s biznismenom Mihajem Păunom, koji je javno hvalio Rusiju. Takođe, Dan se zalaže za bezuslovnu podršku Ukrajini.

Nicusor Dan (AP Photo/Vadim Ghirda)

Važnost izbora u Rumuniji

Ovi izbori su važni jer postoji šansa da prvi put nakon pada komunizma 1989. godine predsjednik Rumunije bude desničar. Također, tu su prisutni brojni unutrašnji problemi, cijena hrane skočila je na 50%, više od 20% radnosposobnog stanovništva u Rumuniji planira da napusti zemlju, a mnogi od njih žale se na visoku stopu korupcije.

Kada je riječ o vanjskoj politici i geopolitičkom kontekstu, usljed izbijanja rata u Ukrajini, geostrateški značaj Rumunije na istočnom krilu NATO-a je značajno porastao, jer Rumunija je članica NATO-a koja dijeli najdužu granicu s Ukrajinom, u pitanju je granica duga više od 600 kilometara. Samim tim, Rumunija se nametnula kao važan logistički centar za snabdijevanje ukrajinske vojske, ali i centar za obuku ukrajinskih vojnika.

Podsjetimo, ukrajinske pješadijske snage, ali i piloti na avionima F-16 se već duže vrijeme obučavaju na teritoriji Rumunije. Takođe, kada govorimo o geopolitičkom kontekstu, plan NATO-a je da do 2030. godine proširi bazu Mihaila Kogălniceanua u blizini lučkog rada Konstanca i da od tog trenutka ta baza postane najveća NATO-baza u Evropi, veća čak i od Ramštajna u Njemačkoj, koja bi trebalo do 2030. godine da ima do 10.000 vojnika.

Predsjednik Rumunije ima široka ovlaštenja u kreiranju vanjske i bezbjednosne politike.

Podsjetimo, ishod predsjedničkih izbora biće riješen u prvom krugu ukoliko neki od kandidata obezbijedi više od 50 posto glasova. U suprotnom, dvoje kandidata sa najviše glasova odmjeriće snage dvije nedelje kasnije, odnosno 18. maja, a pravo glasa ima oko 18 miliona Rumuna.